تومونِ کوتا بندَ مونی ، هرچی توشکه زِنی ، کوتا ترا بنی.
بند تنبان کوتاه را می مانی ، هرچه قدر گره می زنی ، کوتاه تر می شوی.
دار هرچی ویشتر با باره ، اونه سر جیرتر هنه.
درخت هرچه بار بیشتری بیاورد ، سرش پایین تر می آید.
شآله ، آدم خور چاگودی؟!
از شغال آدم خر درست کردی؟!
خودا شمشیر همیشک تیجه.
شمشیر خدا همیشه تیز است.
کولا سر شی بو ، بشوی پا شی بَبوی؟
کلاه برای سرِ بود ، رفت شد برای پا؟
کلن هم سر ، کورون هم چوم.
سر کچل ها مانند هم ، چشم کورها مانند هم.
کرک؟! گله جیک ندنم ، مره بوخونی.
پرنده؟! من حتی جیرجیرک خاکی هم ندارم که برایم آواز بخواند.
کاس لک ، یکته جی هندوآریاییون لک ایسه که آرییاییون نژاد امره خویشی دنه. گرچی امه تاریخ نیویسون و منتقدین خیلی شون غربیون گب واور کونن ، دریغ که اوشون خوشون رشک و حسادت امره خوانن ای سرزمین دیباره تمدونه خدشه دار کونن. یکته علت جی که اوشون کاسیون غیر آریایی دونن اینه که نخوانن آرییایون تمدون ای سرزمین مین ریشه دار ببی و خوانن بوگون که آرییایون تنها 4000 سال اره قدمت و پیشینگی دنن. مو هسه ایشون گبون و ایشون دروغون گونن اگر جایی غلط بوتم مه بوگوین یا پاسوخی مه دشتین بدین:
1- کاس یکته سپی نژاد بود. آدمون سپی نژاد دوته خلا برخ بنن.
آ) یکته نژاد ، سامی نژادون ایسن که عربون و عبریون و تونیسیون و فینقیون و مصریون (و قبطیون ) مراکشیون و... ای دسته بشمارده بنن.ایشون گتِ ِ زمین کلسیا خورخوس آفریقا جی بو که انیک انیک پخش و پلاوه بون.
ب)هندوآریاییون؛ که یونانیون و ژرمنو و ایتالیاییون (ارواپاییون نژاد) ، آرییاییون (پارتی ، سکایی ، پارسی ، کاسی ، مادی ، ...) هندیون و سومریون و ... جز ایشون بنن.
خو اگر کاسیون سپید نژاد بون پس یکته جی ایشون دوته جی خواه برخه بوبو بون و امه کاسیون تمدون و فرهینگ ای دوته سپی نژاد امره قیاسه کونیم کاسیون تمدون و آداب و رسوم سامی نژاد امره همخوونی ندنه و ایشون واورون هندوآرییایون خیلی نزدیک ایسه. روی دیگر جی ای که کاسیون و بین النهرین لکون امره که خیلی شون سامی نژاد بون موشکل دشتن و همش اوشونه امره کالنجار کَدَرِ بون.چه گیلون کاسیون و چی کردستون زاگرس کاسی همش اکدیون و آشوریون امره جنگسه دره بون و آشوریون شاهون سینگ بینویشته مین ، کاسیون نوم بردن که هیچ گا تسلیمه نوبون و خوشون مرزه دیفع بُودن.
روی دیگر جی تمدون کاسیون مین بوت و بوتپرستی ننه بو در حالی که بین النهرینون بوت پرست بون و ای تفاوت آیینی کاسیون و سامیون امره ازمیت دنه.پس کاسیون جز هندوآرییون نژاد بون.
2-اما اینی کی گونن کاسیون آرییایی نبون اینه واسی مو سووال دنم که هیشکی مه جواب ندنه.
*آیین:یکته ای که گیلون مینم ایزد مهر پرستش بونه بو که یکته آرییایی ایزد ایسه.گاو نشون قودرت بو و باستان شناسون و تاریخ شناسون دونن که گُوو نماد ایزد بهرام ایسه و ایزد بهرامم ، ایزد جنگاوری. گیلون باستان مین جام گُو پیدا چاگودن و واور دشتن که اگر اونه مینه اُو یا هرچی که فوتوشن گو زور یا ایزد بهرام زور اوشونه منتقله بنه که اینم آرییاییون واورون و اعتقادات امره نزدیکی دنه.
بعد ای که آرییایونم یکتا پرست و زرتشتی بوبون باره اوستا مین بومه که مازندرون و گیلون (ورنا) مردومه سرزنش گودن که آرییاییون قدیمی دینه سر بمونسه بون و اینم خودش نشونه دنه که آرییایون و کاسیون یکته ریشه و آیین دشتن و اوشنه خویشاوندی نشون دنه. پس کاسون اعتقادات آرییایون امره هم خوونی دشت. ولی مو الون شِنن صنایع و مردومونه چاگوده دستونه سر:
** صنایع: مو شیمه چنته عکس جی کاسون(گیلون باستان) و آرییایون تمدونه شیمه به ننم که شمه اوشونه شباهت بینین:
آرییایون:
گیلون باستان(کاسی):
صنایع مین شباهت یا دسته کم اننِیکم شباهت دنه که خیلی معترضه بنن که چره ؟ چه ربطی دنه شاید یکته جی ای لکون خوشونه صنعت دیگر دسته جی یاد بیته بون .باشد امه قصد جنگ ندنیم ولی در جواب گونیم که چتو بنه که الون زبانشناسی گونه که گیلکی یکته جی قدیمی ترین زوون ایسه که بازمانده هو کاسیون زوون جی ایسه و از طرفی خیلی امه واجه وون پارسی باستانه امره شباهت دنه و یا امه دستور زوون بازمانده جی باستانی زوونون ایسه. پس اگر کاسیون آرییایی نبون و آرییاییون ایرون بومی نژاد نبون ، کاسون گیلون و ایرون خورخوس مین بومی نژاد و آرییایون امره خویش بون.
درهر صورت کاسو یکته سپس نژاد بون و اگر جزی آرییاییون نبون اوشونه خویشاوندون بون که ایشونه قدمت پیش چن پونزه هزار سال ایسه.
مــــوارک ببـــی نـو ســـال و نــــو روز
امه به خوش ببی ای ساز و ای سوز
1588 گیلکی موارک ببی
شیمه نوروچ موارک ببی
آ-ا
آرنگ : کوهه نومی ایسه ایشکورات مین.
ارغش(ارگاش):دیباره نومی ایسه،باستونی شاهون گیلون .
اسفان
اسوار، اسفار
اشاکید:دیباره نوم، باستانی شاهون جی.
اشتاد:دیباره نوم
افرا:جنگلی دارون جی.
افراشته : امه گیلک سُرا شاعیر نوم.
آلندا : دیباره نوم ، باستانی شاهون جی.
امینا ، امین
انوز : دیباره نوم ، گیلون فرمونروایان جی.
اوجا: دارون جی. پاسوخ
اوخان: پژواک
ایجگره: فریاد
ایلشام: دیباره نوم ، سردارون نوم جی.
ب
بازان: دیباره نوم،سردارون نوم.
باو: دیباره نوم، باوندیون سلسله هی نومه هیته ببوکه.
باوند: دیباره نوم، باستانی شاهون جی.
بکران: مرداویج سردارون جی بو. بنجاسپ: سرادرون جی.
بُندار: سردارون نوم جی. یکته گیلکی شاعیر نومم بو.
بویه:آل بویه بونیانگوزار پیر.
پ
پادوسبان:دیباره نوم، پادوسبانون سلسله هی نوم جی هیتن.
پاموج:راه پیما،همپا
پشنگ: دیباره نوم، پادوسبانون سلسله جی.
پلیام، پلیم: گیا نومی ایسه که رشت اطراف شوند گونن.
پوردیل: پور دیل و یارش ادم
پورگیل: دیباره نوم:سرادارون جی.
ت
تالجین : دیباره نوم، سردارون جی.
تام : فارسی مین بنه آرام،ساکت.
تجاسب : فرمانروایون جی،سلسله ی تجاسبی هی نومه بیته ببوکه
تکیدار:دیباره نوم، سردارون جی.
توکا : پرنده نومی ایسه کاکلی سرتکون جی. تیدا : دیباره نوم ، سردارون جی.
تیرمزن : دیباره نوم.
ج
جستان : دیباره نوم ، جستانیون سلسله نومه هی نوم جی بیتن.
جیمرو: سورخه رو، بله رو. جیم فارسی مین جرقه و آتش اخگر منا دنه.
جیگلی: فریاد – ژگره ، ژگله : امه گویش بیه پیش مین جیغ منا دنه.
جوانگول: جوانی که گولخ مونه.
چ
چارخو: پرندگونی گونن که نیزار ورجه زیندگی کُنن.
چیران : جیگا نومی ایسه.
چیکا : پرنده نومی ایسه.
خ
خجیران : فارسی خوب ها بنه.گرچی بیه پیش مین گونن خورومXurom هژیر Haghir هیژران
خورزاد: دیباره نوم.پادوسبانی شاهون نوم جی.
خورکیا : دیباره نوم ، شاهون کیایی نوم جی بو.
خورگام :جیگا نومی ایسه.
خوندش : پژواک ، دخان ؛ خواه خوندن ریشه جی ببی.
خیلو : دیباره نوم.
د
دابو : دیباره نوم، دابوان یا دابویه سلسله هی نوم جی بیتن.
دابویه : دیباره نوم، گاوباره پسر باستان شاهون گیلون جی.
داتا: جی باستانی شاهون.کوروش شاه زماتین.
داره :داسی ایسه برنج وابیین واسی.
دامون:جنگل
دردان: دیباره نوم.
درفک: یکته جی پیله ترین گیلون کوهون.
دفراز: تکیه گاه.
دکیه: دیباره نوم
دلفک : [وگرد بوکونید هو درفکه.]
دوباج : دیباره نوم، گیلون فرمانروایون نوم جی.
ر
رشاموج: دیباره نوم ، سردارون جی.
روخون : هو رودخانه.
روزمان : دیباره نوم ، سردارون جی.
ز
زربین: کوهی سرو گونن.
زرمان: دیباره نوم ، سردارون جی.
زرهوا
زریزاد
زمانا ، زمان: گرچی در اصل گیلکی مین گونن زمات یا زِمِت
زهار=ژهار=ژیهار:فریاد
زیار: دیباره نوم .
ژ
ژگره : [وگبد:جیگره ، ایجگره]
ژیهار : [وگبد: زهار]
ژیویر : فریاد
س
سالوک : دیباره نوم ، جی فرمانروایون.
سرخاب
سلیم:جی پرندگون
سوخرا : دیباره نوم.
سورخانی : بیه نومی ایسه گیلون و مازندرون مرز مین.
سوریل: دیباره نوم ؛ جی سردارون.
سیالک: پرسیاوشان، گیاهی ایسه دارویی.
سیاه گیل : دیباره نوم.
سیلاک: توند وارون. زیاده وارش گونن.
ش
شاه میران:دیباره نوم
شراگیم:دیباره نوم
شرفشاه: خوداشناس کس و گیلکی شعرگوتن کس،سده هشتم هیجری مین.
شرمزن:دیباره نوم
شروین:دیباره نوم
شیراسفار: دیباره نوم،سردارون جی. شیر اسوار
شیردیل: شجاع ، پر دل؛ با دل شیر
شیر زیل : دیبراه نوم،سده ی چاروم هیجری.
شیرج دیباره نوم ، سیلسله ی کاکوان جی.
شیرود: روخونه نومی ایسه تونکابن مین. جیگه نوم.
شیرویه: دیباره نوم
ف
فاراب:جیگه نوم، یکته جی عمارلو تکه وؤن.
فرخان: دیباره نوم
فرشوازگر: دیباره نوم، گیل پور گیلان شاه پسنوم.
فولوغ: یکته گول آتش
فیروزان: دیباره نوم، گیلون فرمانروایون.
ق
قارن: کارن، غارن، گیلون باستونی شاهون.
قاینا: قانع
قهران: غهران، دیباره نوم.
ک:
کادوس: دیباره نوم، گیلون باستونی لکون.
کارکیا: دیباره نوم، کیاییون پسنومون جی(کی بنه پیله کس، فرمونروا)
کارن: هو قارن.
کاسک: دیباره نوم.
کاکو : دیباره نوم، سلسله کاکوان جی بیته ببوکه.کوهی نومی هم سیاکل اطراف ایسه.(کاکو گیلکی مین بنه دایی ، عمو- کاکوی،کاکویه)
کاکوان
کاکوشاه: دیباره نوم
کاکوی:دیباره نوم
کاکی: دیباره نوم، سردارون جی، ماکان پیر
کالنجار: دیباره نوم، غریب شا معروف نوم ایسه.
یکته جی گیلون قدیمی آیینون که گیله مردی کشتی امره توشکه خونه. چره که ای لافندبازی دیباره مین گیله مردی کوشتی امره یکته بو ینی گیله مردی نمایشی حرکات بو که گیله مردی کوشتی گیرون انجام دان.
-آتش بازی
- اینه تاودانی
- اینه تکم
- چارشنبه سوری
- خرس بازی
- خیمه شو بازی
- رابرچره
- عروس گوله ی
- مرغونه جنگ
- نوروزی خوونی
- واخوری
- وره دگنی
گیلون نمایشی مزوؤن:
- کشتی گیله مردی
- لافند بازی
- نقالی(گوسانی)
- ورزاجنگ
ورنا نومی ایسه اوستا (مزدیسنویون آسمونی نسک) مین که گیلون سرزمین اطلاق بُده.
«چهاردهمی خورؤم کشور و سامؤنی که مو - اهوره مزدا - بیافریم «وَرِنَ» چارگؤشه بو که فریدون - اژی دهاک کوتنه کس - اؤره بزاسته بوبو.- اوستا ، وندیداد،فرگرد یکم، بند18»
گرچی اوستا مین امه مردمونه پیرو دروغ بنویشته ولی خو امه اوتوری که مقدونین و اربون و مغولون و روسون جلو امه سرزمین جی دیفاع بُدیم کیانیون شاهون جلو نی امه سرزمین دفاع بُدیم. البته امه که زرتوشتیون جلو دفاع بدیم و اوشون دین زور شمشیر امره قُبیل نُدیم کمکمی امنم مزدیسنا دین پیروی بدیم نه زور امره بلکن امه اختیار و خواست امره هیتو که اربون سر فرود نردیم ولی بد موسلمونَ بُیم.
ای وؤته خرده اوستا جی بیرون هکشیم:
«زور بدهاد ته ای هوشبام(سو ورچهِ،سو دفر)هینه واسی اونهِ او پیله تر همه جیِ او اورمزدا امه سرور و پیله ترهِ برگزیم سرنُگونیهِ پتیاره اهریمنِ واسی، سرنگونیِ دیو خشم خونی کاراَوزارِ واسی ، سرنوگونیِ مازندرون دیوون واسی ، سرنوگونیِ وَرِنَ *همته دیوون و دروغپرستون واسی. »
«خرده اوستا،هوشبام/2»
* ای فقره یسنا 27 فقره ی 1 جی ویته ببوکه - فقره ی 32 هرمزدیشت هم نیگا بوکونید.
اما مازندرون دیوون و ورن دروغپرستون که او زمون(زمات) هله به دین دیباره آریاییونِ بُمُونسه بُن دیوون و آریایی خودایون سیتایش گودن.تونین به جلد اول یشت س 57 و جلد دووُم س 75 وَگَرد بوکونید.
1-خورده اوستا، ابراهیم پورداود تفسیر.
ای گاشوماری که گیلون مین رواگ دَشت هیزاروششسد سال پشی جی شرووَ بو.آغاز ای گاهشوماری برابری کونه
17 مورداد امره که گیلون مین مردم باج و گزیت بیتنی همراه بو.
نوروز بل یکته امی دامیشک آیینون ایسه ولی ای آیین فقط گالشون (کوف نیشین گیلکون ِ بیه پیش)مئن رواگ دشت
ینی دیلمان و رودبار و گیلون ِ پی(جلگه) مئن رواگ ندشت، و فقط گیلون کوف کلات مئن و ، کوهستان شون ِ گیلکون ای رسم و آیین دشتن.
گالشی گاشوماری ایصطلاحات
شمال:کلسیا kalsiya
جنوب: نسا،نسومnasum
شرق:خوراسون،خورتوxurtow،افتو ویریسaftowviris
غرب:افتوخوسaftowfuxus،خورخوس
**************************
شوshow:شب
روچroch,ruch:روز
امرو:امروز
دیرو:دیروز
شبونه سرshabone sar: شبانگاه
چمالیم chamalim: دم غروب ،مغریب رووشن و تاریکی ،سورخ و سیا آسمون مغریب دمه گونن
پس چم pas chem: غروب،غروب دم
سوب،سوانیسرsvanisar:صبح دم
چاشتchasht:ظهر
ورچاشتvarchasht:عصر
شووانه روزshovae ruz: شبانه روز
افتوواچینaftowvwchin:غروب
افتوفوتوaftowfotow:طلوع
**************************
بهار:وهار
تابستان:تاوسونtawvason
پاییز:پئیز
زمستان:زمستون،زمسونzemeson
۱-نوروزما(نوروز بل «آتش») ۱۷ مرداد تا ۱۵شهریور
۲-کورج ما ۱۶شهریور تا ۱۴ مهر
۳-اربه ما ۱۵ مهر تا ۱۴ آبان
۴-تیر ما ۱۵ آبان تا ۱۴ آذر
۵-موردال ما ۱۵ آذر تا ۱۴ دی ماه
۶- شریرما ۱۵ دی تا ۱۴ بهمن
۷-امیرما ۱۵ بهمن تا ۱۴ اسفند
۸-آ ول ما ۱۵ اسفند تا ۲۰ فروردین
۹-سیاما ۲۱فروردین تا ۱۹ اریبهشت
۱۰-دیا ما ۲۰ اردیبهشت تا ۱۸ خرداد
۱۱-ورفنه ما ۱۹ خرداد تا ۱۷ تیر ماه
۱۲-اسفندارما ۱۸ تیر تا ۱۶ مرداد ماه
آمار مطالب
آمار کاربران
آمار بازديد